बिजुली बलेको सय वर्ष पुग्यो

फर्पिङ -काठमाडौं, जेष्ठ १०  -  इतिहास केलाउँदा एसियामा बिजुली बाल्ने मुलुकमा नेपाल दोस्रोमा पर्छ । अर्थात सय वर्षअघि मुलुकमा पहिलोपल्ट चन्द्रज्योति विद्युत् गृहमार्फत विद्युत् उत्पादन गरेर बिजुलीको अनुभव गर्नेमा नेपाली धेरै अघि थिए, एसियाका अन्य मुलुकभन्दा अघि ।

 सय वर्षमा मुलुक कुन अवस्थामा पुगेको कसैलाई भन्नु नपर्ला । सर्वसाधारणले उज्यालोभन्दा बढी समय अँध्यारोमा बिताउनु परिरहेका बेला सरकारले सय वर्षअघिको सम्झना गर्दै यसपालिदेखि जेठ ९ लाई ऊर्जा दिवस मनाउने घोषणा गरेको छ ।    चन्द्रज्योति विद्युत्गृहमा सोमबार आयोजित कार्यक्रममा उपप्रधान एवं अर्थमन्त्री भरतमोहन अधिकारले पानसमा बत्ती बालेर 'ऊर्जा दिवस' घोषणा गरेका हुन् । 'मुलुकमा अँध्यारो हटाउने प्रयास सुरु भएको यो दिनलाई स्मरण गर्दै ऊर्जा क्षेत्रमा केही सिर्जनशील काम गर्न सकौं,' उनले भने । अर्थमन्त्रीले आगामी बजेटमा ऊर्जा मन्त्रालयको बजेट दोब्बरभन्दा बढी पारिने बताए । 'अभाव हटाउन ऊर्जा संकटकाल घोषणा गरेको सरकारले यसलाई महत्त्व दिनेछ,' उनले भने । गतवर्ष ऊर्जा मन्त्रालयले करिब १७ अर्ब रुपैयाँ पाएको थियो । अर्थमन्त्री अधिकारीले चन्द्रज्योति विद्युत्गृह सञ्चालन र संग्रहालय निर्माणलाई पनि सक्दो सहयोग गर्ने बताए ।    कार्यक्रममा राष्ट्रिय समन्वय समितिका अध्यक्ष एवं ऊर्जामन्त्री गोकर्ण विष्टले एसियामै दोस्रोपटक बिजुली बाल्ने देशमा एक शताब्दीको बीचमा करिब साढे ६ सय मेगावाट मात्रै विद्युत् उत्पादन हुनु दुर्भाग्य भएको बताए । 'हामी निकै पछाडि परेका छौं, अबको चार वर्षमै सय वर्षमा नभएको काम हुनुपर्छ,' उनले भने ।   यसबीचमा मन्त्रालयले लोडसेडिङ हटाउने र हरेक घरमा विद्युत् पुर्‍याउने लक्ष्य राखेको मन्त्री विष्टले बताए । सरकारले बूढीगण्डकी जलाशययुक्त आयोजनालाई द्रुतगतिमा अघि बढाउन खोजेको उल्लेख गर्दै विभिन्न ठाँउमा निर्माणाधीन आयोजनामा अवरोध हुनु खेदजनक भएको बताए । 'निर्माणमा भएको अवरोधलाई सरकारले गम्भीर रूपमा लिएको छ, आवश्यक परे मन्त्रिपरिषद्बाट निर्णय गराएरै कडा रूपमा उत्रनेछौं,' उनले भने । ऊर्जा विकासका काममा हुने अवरोध हटाउन सबै दलका प्रतिनिधि बोलाएर सार्वजनिक रूपमा सामूहिक प्रतिबद्धता जनाउन लगाउने विष्टले बताए । 'ऊर्जा मन्त्रालयले यसको पहल गर्नेछ,' उनले भने । विष्टले ऊर्जा मन्त्रालयमा गत वर्ष १७ अर्ब रुपैयाँ विनियोजन भएकामा यसपालि कन्तीमा ४० अर्ब छुट्याउन माग गरे । उनले केही समयमा थप आयोजनाको काम अघि बढाउने समेत बताए ।    जेठ ९ गते ऊर्जा दिवस   सरकारले जेठ ९ गतेलाई उर्जादिवस मनाउने भएको छ । फर्पिङको चन्द्रज्योती विद्युतगृहको शतवाषिर्कीको अवसरमा आयोजित कार्यक्रममा गतवर्ष स्थानियले सरकारसँग जेठ ९ गतेलाई उर्जादिवस मनाउन प्रस्ताव गरेका थिए । अधिकारीले स्थानियस्तरमा दिवसको घोषणा गरेका हुन् । कार्यक्रममा उर्जामन्त्री विष्टले मन्त्रीपरिषदमा प्रस्ताव गरी सरकारीस्तरमै दिवसको घोषणा गरिने बताए । १९६८ साल जेठ ९ गते नेपालमा पहिलोपटक विजुली बलेको थियो ।    माथिल्लो कणर्ाली आगजनी: एक करोड बढी क्षति    दैलेख -कास)- आगलागीबाट पाल्तडास्थित माथिल्लो कणर्ाली जलविद्युत् परियोजना जिएमआर फिल्ड साइट कार्यालयको १ करोड १० लाख रुपैयाँभन्दा बढी क्षति भएको छ ।   जिल्ला प्रहरीका अनुसार आगलागीबाट तीन वटै भवन पूरै जल्नुका साथै १२ दराज, ३ पि|mज, ७ कम्प्युटर, सञ्चार उपकरणहरू, फर्निचर, हेभी जेनेरेटर, नगद २ लाख रकम जलेर नष्ट भएका हो ।   अज्ञात समूहले आइतबार कार्यालयभित्र राखिएको डिजेल छर्किंदै आगो लगाएको थियो । आगलागीको समयमा कम्पनीका ५ कर्मचारी कार्यालयभित्रै थिए । समूहको कुटाइबाट दुई सुरक्षागार्ड घाइते भएका छन् । अन्य तीन जना सिसा फोरी बाहिर निस्केर आगलागीबाट बचेको कम्पनीले जानकारी दिएको छ । सुरुमा ३ सय मेगावाट भनिएको यो आयोजना विस्तृत सर्वेक्षणपश्चात् ९ सय मेगावाट विद्युत् उत्पादन गर्न सकिने कम्पनीको दाबी छ । कम्पनी र नेपाल सरकारबीच अब विस्तृत परियोजना सम्झौता हुन बाँकी छ । प्राविधिक अनुमति लिएको ५ वर्षभित्र अर्थात् सन् २०१७ सम्म परियोजना निर्माण गरिसक्ने कम्पनीको लक्ष्य छ । सर्वेक्षण अन्तिम चरणमा पुगेकाले कम्पनी सरकारसँग उत्पादन अनुमति लिने तयारीमा थियो ।

via kantipur